Όλοι οι Έλληνες (και όχι μόνο) παρακολουθούμε, τις τελευταίες ημέρες, ένα ιδιότυπο σκηνικό να εκτυλίσσεται στον Έβρο. Περίπου δεκαπέντε χιλιάδες (μέχρι στιγμής) υπήκοοι τρίτων χωρών, κυρίως από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Ιράν, το Ιράκ και την υποσαχάρια Αφρική, επιχειρούν να παραβιάσουν, ομαδικά, τα ελληνικά σύνορα, υποκινούμενοι από την Τουρκική κυβέρνηση, η οποία, προφανώς, τους χρησιμοποιεί ως εργαλείο πίεσης προς την Ευρώπη.
Η Ελλάδα, τις τελευταίες δεκαετίες, έχει δεχθεί το μεγαλύτερο μέρος της μεταναστευτικής πίεσης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, με έξαρση το έτος 2015, όταν πέρασαν από την ελληνική επικράτεια, περίπου 1 εκατομμύριο παράνομοι μετανάστες!.
Τα κυριότερα αίτια της συνεχούς και αυξανόμενης μεταναστευτικής κίνησης, προς τη χώρα μας, είναι:
- Οι πόλεμοι, η φτώχια, οι γεωστρατηγικές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής και η κλιματική αλλαγή που αποτελούν, διαχρονικά, το υπόβαθρο του μεταναστευτικού 16φαινομένου.
- Τα κυκλώματα διακίνησης που, εκμεταλλευόμενα τις μεταναστευτικές συνθήκες, αποκομίζουν τεράστια κέρδη. Σύμφωνα με υπολογισμούς της EUROPOL, για το έτος 2019, τα κέρδη από τη διακίνηση ανθρώπων προς την Ευρώπη ανήλθαν στα 190 εκ. ευρώ, ενώ για το 2015 (έτος σταθμός για τις ροές) ο τζίρος εκτιμήθηκε στα 3-6 δις ευρώ!
- Η Ελλάδα, λόγω της θέσης της, βρίσκεται στο γεωγραφικό και πολιτισμικό σταυροδρόμι τριών Ηπείρων (Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής) και ως εκ τούτου, αποτελεί τον αναγκαίο ενδιάμεσο σταθμό στους δρόμους των μεταναστευτικών ροών. Η υπαγωγή της χώρας μας στην Ε.Ε. και το Σένγκεν, μας καθιστά παράγοντα έλξης, καθώς αυξάνονται οι προσδοκίες των μετακινούμενων, ότι, μέσω της Ελλάδας, θα κατορθώσουν να προωθηθούν προς την κεντρική και βόρεια Ευρώπη.
- Η έλλειψη ενιαίας και σταθερής πολιτικής αποτροπής και διαχείρισης του φαινομένου από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις, συνέβαλλε στην αύξηση των μεταναστευτικών ροών, αφού, κατά καιρούς, εκπέμπεται λάθος μήνυμα, το οποίο ενθαρρύνει τα μεταναστευτικά ρεύματα.
- Τέλος, την κατάσταση επιδεινώνει η αλλοπρόσαλλη και ιδιοτελής πολιτική της Τουρκίας, η οποία εργαλειοποιεί το φαινόμενο, για τους δικούς της, κάθε φορά, στόχους και σχεδιασμούς.
Μετά τη μεγάλη μεταναστευτική κρίση του 2015 και μέσα από τις ευρωπαϊκές πιέσεις που της ασκήθηκαν (κυρίως από τη Γερμανία), η Τουρκία συνυπέγραψε τον Μάρτιο του 2016, την περίφημη Κοινή Δήλωση με την Ε.Ε., συμφωνώντας να συνεργασθεί στην ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών και να επαναδέχεται, στο έδαφός της, όσους υπηκόους τρίτων χωρών δεν είναι δικαιούχοι ασύλου ή διεθνούς προστασίας.
Η συμφωνία αυτή, παρότι, ετεροβαρής για τα ελληνικά συμφέροντα, εξασφάλισε, μέχρι πρόσφατα, μια σχετική ύφεση του φαινομένου. Τις τελευταίες ημέρες, όμως, η τουρκική κυβέρνηση, ενδεχομένως, λόγω της εσωτερικής πίεσης που δέχεται από τις αποτυχίες της στο μέτωπο της Συρίας, ή/και για άλλους λόγους, κατήργησε, de facto, τη συμφωνία του 2016. Εξήγγειλε, επισήμως, την πολιτική των ανοικτών συνόρων, ενθαρρύνοντας και διευκολύνοντας ομάδες μεταναστών να κινηθούν προς την Ελλάδα, και ειδικότερα, προς τα χερσαία σύνορα, στην περιοχή του Έβρου, τα οποία θεωρεί ότι, δεν περιλαμβάνονται στη συμφωνία του 2016. Έτσι, μετά από αρκετά χρόνια που οι ροές είχαν κύριο προορισμό τα νησιά του Β. Αιγαίου, τέθηκε, εκ νέου, σε δοκιμασία ο φράκτης και το σύστημα επιτήρησης στο χερσαίο τμήμα των Ε/Τ συνόρων.
Τα Ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο, έχουν συνολικό μήκος 212 χιλιομέτρων, από τα οποία, τα 10,5 χιλιόμετρα είναι χερσαία, ενώ τα υπόλοιπα ταυτίζονται με το μέσον της κοίτης του ποταμού.
Μέχρι το έτος 2012, ο κύριος όγκος των παράνομων εισόδων στη χώρα, διακινείτο μέσω του Έβρου και, κυρίως, μέσω του περιορισμένου τμήματος των χερσαίων συνόρων. Σύμφωνα με στοιχεία της FRONTEX, 9 στους 10 μετανάστες που πέρασαν στον ευρωπαϊκό χώρο το έτος 2011, εισήλθαν από την Ελλάδα και το 90% αυτών από τον Έβρο!
Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές (του Υ.Π.τΠ.), οι παράνομες είσοδοι στην περιοχή του Έβρου, την περίοδο 2009 – 2013, κυμάνθηκαν ως ακολούθως:
| Παράνομοι είσοδοι στον Έβρο (2009 -2013) |
Από τα στοιχεία αυτά, προκύπτει μια δραματική αύξηση των παράνομων εισόδων, τέτοια ώστε να χαρακτηρίζονται τα Ε/Τ σύνορα, ως η αχίλλειος πτέρνα του ευρωπαϊκού συστήματος επιτήρησης, το δε χερσαίο τμήμα τους (10,5 χλμ.) να αποτελεί πραγματική «κεκρόπορτα», για τις παράνομες μεταναστευτικές ροές!
Μέσα σε αυτό το πιεστικό περιβάλλον, ελήφθη η απόφαση για τη θωράκιση του Έβρου, με τεχνικά μέσα και ενίσχυση των δυνάμεων επιτήρησης.
α) Με τη συνεργασία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και τη χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Εξωτερικών Συνόρων, εγκαταστάθηκε ένα πρωτοποριακό σύστημα επιτήρησης, με θερμικές κάμερες, έξυπνο λογισμικό και σύγχρονο επιχειρησιακό κέντρο. (Είναι ενδεικτικό ότι, αμέσως μετά την εγκατάστασή του, μειώθηκε ο αριθμός εισόδων στο μισό!).
β) Επίσης , αποφασίστηκε η κατασκευή ενός τεχνικού εμποδίου (φράκτη) σε όλο το μήκος των 10,5 χιλιομέτρων χερσαίων συνόρων. Ο φράχτης κατασκευάστηκε από διπλό ενισχυμένο συρμάτινο πλέγμα, συνολικού ύψους 4 μ., με ενδιάμεσο κενό 1,20 μ.. Το συνολικό κόστος του έργου ανήλθε στα 3.2 εκ € και καλύφθηκε, εξ ολοκλήρου, από εθνικούς πόρους. Η κατασκευή του άρχισε τον Μάιο του 2012 και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του ιδίου έτους.
γ) Παράλληλα, ενισχύθηκαν οι δυνάμεις συνοριοφυλακής σε όλο το μήκος των Ε/Τ συνόρων, με ανθρώπινο δυναμικό και μέσα επιτήρησης.
Αποτέλεσμα των πρωτοβουλιών αυτών ήταν να περιοριστεί, στο ελάχιστο, η μεταναστευτική πίεση στο πλέον ευάλωτο σημείο των ελληνικών συνόρων (από 54.974 είσοδοι το 2011, μειώθηκαν σε 1.122, το έτος 2013!).
Παρά το γεγονός ότι ο φράκτης του Έβρου, απέδειξε (εκ του αποτελέσματος) την αναγκαιότητα και χρησιμότητά του, η απόφαση για την κατασκευή του αντιμετωπίστηκε, από αρκετούς, με καχυποψία, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
Πρώτα-πρώτα, η αρμόδια Ευρωπαία Επίτροπος κα Σεσίλια Μάλστρομ (Σουηδία) αρνήθηκε να εγκρίνει τη χρηματοδότηση του έργου από τους πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Εξωτερικών Συνόρων, χαρακτηρίζοντας την κατασκευή του ως αποσπασματικό και μη αποτελεσματικό μέσο! Αξίζει, εδώ, να σημειωθεί η σταθερή στάση του τότε Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, κ. Χρ. Παπουτσή, ο οποίος έχοντας πεισθεί, απόλυτα, για την αναγκαιότητα του έργου, επέμεινε στην κατασκευή του, εξασφαλίζοντας τη χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
Λίγες ευρωπαϊκές χώρες (μεταξύ των οποίων η Γαλλία και η Ιταλία) υποστήριξαν, ευθέως, την ελληνική πρωτοβουλία, τη στιγμή που οι περισσότερες, απέφυγαν να πάρουν θέση, ενώ κάποιες άλλες (Γερμανία, Αυστρία κα) επέκριναν το ελληνικό σχέδιο. [Εδώ είναι άξιο λόγου, να σημειωθεί ότι, οι εν λόγω χώρες, όχι μόνο δεν αντιτάχθηκαν, αλλά διευκόλυναν, λίγα χρόνια μετά (2015), την κατασκευή αντίστοιχων φρακτών στη Βόρεια Μακεδονία τη Σλοβενία, τη Βουλγαρία και αλλού, στην προσπάθειά τους να εμποδίσουν τα ατέλειωτα ανθρώπινα καραβάνια που αναζητούσαν μια καλύτερη ζωή στην κεντρική Ευρώπη!].
Αρκετές ανθρωπιστικές οργανώσεις και ΜΚΟ στάθηκαν δυναμικά απέναντι στην κατασκευή του φράκτη, με το επιχείρημα ότι παραβιάζονται τα δικαιώματα των μεταναστών, ενώ η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες εξέφρασε τον προβληματισμό της για την κατασκευή του, υποστηρίζοντας ότι οι πρόσφυγες θα πρέπει να έχουν δικαίωμα στην ακώλυτη διέλευση των εξωτερικών συνόρων.
Πολιτικές δυνάμεις της χώρας, μεταξύ των οποίων, ο Συνασπισμός της Αριστεράς και το ΚΚΕ τάχθηκαν, ευθέως, κατά, θεωρώντας την κατασκευή του ρατσιστική ενέργεια, η οποία αντιτίθεται στα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών. Βέβαια, οφείλουμε να δεχθούμε ότι ο Σύριζα, σαν κυβέρνηση, λίγο αργότερα, δεν προχώρησε στην αποξήλωση του φράκτη (όπως ήταν η προεκλογική του δέσμευση), παρά το γεγονός ότι ασκήθηκαν ισχυρότατες πιέσεις, στο εσωτερικό του.
Αντίθετα, όμως, και παρά τις φωνές αμφισβήτησης, η Ελληνική κοινή γνώμη τάχθηκε συντριπτικά υπέρ της κατασκευής του φράχτη, όπως καταγράφηκε και σε διάφορες δημοσκοπήσεις της εποχής (83,3% υπέρ – MARC για την εφημερίδα Έθνος, 73% υπέρ – Alco για το Πρώτο Θέμα).
Η χώρα μας και ο λαός της, έχουν δείξει επανειλημμένα, στη διεθνή κοινότητα, τα αισθήματα αλληλεγγύης και φιλοξενίας προς τους αδύναμους και κατατρεγμένους. Μην ξεχνάμε ότι γυναικες της Μυτιλήνης προτάθηκαν ακόμη και για το νόμπελ ειρήνης, για τη στάση τους στη μεταναστευτική κρίση του 2015. Αυτό όμως δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ενστικτώδη ανάγκη να προστατευτεί η ελληνική κοινωνία και η πατρίδα μας από κακόβουλα και εθνικά επιζήμια σχέδια, τρίτων.
Στις μέρες μας και μετά την δραματική μεταβολή των δεδομένων, στον Έβρο, αναδεικνύεται, για άλλη μια φορά, η αναγκαιότητα της κατασκευής του φράκτη. Ας αναλογιστούμε, βλέποντας τις ανταποκρίσεις από το πεδίο των συνόρων, τι θα είχε συμβεί, αν αυτό το «αμφιλεγόμενο», κατά κάποιους, έργο δεν είχε κατασκευασθεί!
Πού θα βρίσκονταν σήμερα οι 15 χιλιάδες ανθρώπων που παραμένουν, ακόμη, στην άλλη πλευρά, καθώς και οι πολλές χιλιάδες αυτών που θα ακολουθούσαν, αν η προσπάθεια των πρώτων είχε επιτύχει…
Την Τρίτη, 3/3/2020, παρακολουθήσαμε την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επισκέπτεται τα Ε/Τ σύνορα, στον Έβρο, συνοδεύοντας τον Έλληνα Πρωθυπουργό, κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, τον οποίο ευχαρίστησαν και ενθάρρυναν για την προσπάθεια που καταβάλλει η Ελλάδα στην ανάσχεση των ασύμμετρων μεταναστευτικών πιέσεων. Ο φράκτης είναι, πλέον για όλους, θεσμικούς ή μη, αναγκαίο και χρήσιμο μέσο επιτήρησης των συνόρων!
Αν μπορούμε, λοιπόν, να καταλήξουμε σε κάποια οφελιμα συμπεράσματα, σε σχέση με τη μικρή ιστορία του «Φράκτη», θα τα συνοψίζαμε στα εξής:
- Η Ελλάδα ( όπως και κάθε άλλο ανεξάρτητο κράτος) έχει την αποκλειστική ευθύνη και υποχρέωση στη φύλαξη των εξωτερικών της συνόρων. Τα μέτρα και τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει, πρέπει να ορίζονται κάθε φορά, από τις συνθήκες, το νομικό πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και, πρωτίστως, το εθνικό συμφέρον.
- Η περίπτωση του φράχτη είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πως, στα δύσκολα είμαστε πάντα μόνοι μας. Οφείλουμε λοιπόν να χαράζουμε την πολιτική μας ενωμένοι και να προετοιμαζόμαστε, με γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας μας και του ελληνικού λαού.
(*) Ο κ. Κωνσταντίνος ΣΟΛΔΑΤΟΣ είναι Αντιστράτηγος ε.α . της Ελληνικής Αστυνομίας, με σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και μεταπτυχιακό τίτλο στη Διεθνή Πολιτική. Διετέλεσε Σύμβουλος στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στην Ε.Ε., στις Βρυξέλλες, για τα θέματα Συνόρων, Μετανάστευσης και Ασύλου (2004 -2009). Υπήρξε επικεφαλής της Υπηρεσίας Διαχείρισης των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, την περίοδο 2010-2013, συμμετέχοντας, ενεργά, στο σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων για τη διαχείριση του μεταναστευτικού. Υπήρξε από τους εισηγητές και υποστηρικτές της θωράκισης των συνόρων με τεχνικά μέσα.
