Ανταγωνισμός μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βουλγαρία.
Οι τρεις παραπάνω χώρες εν πολλοίς αντιμάχονται για τη μελλοντική πρωτοκαθεδρία για τυχόν δημιουργία Βαλκανικού κόμβου φυσικού αερίου και ενέργειας γενικότερα.
Αποτελεί συν τοις άλλοις μια από τις προθέσεις της Ε.Ε. για τη δημιουργία περιφερειακών κόμβων αναλόγως των ιδιαιτεροτήτων επιμέρους γεώ-οικονομικών ζωνών (λ.χ. Βαλκάνια, Παραδουνάβιες χώρες, Βαλτική και Βόρεια Θάλασσα)
Καταρχάς η λέξη κλειδί είναι η διαφοροποίηση πηγών ενέργειας για να μπορούμε εξαρχής να καθορίσουμε την έννοια του κόμβου. Εν συνεχεία η ικανότητα απρόσκοπτης ροής ενέργειας από και προς το "κόμβο" και επιπροσθέτως η επαρκής δυναμικότητα αποθήκευσης ενέργειας με εμπορικούς όρους.
Εν συνεχεία η ύπαρξης ανταγωνιστικών ρυθμιστικών πλαισίων για αγοραπωλησίες και τιτλοποιήσεις και όλο το φάσμα των σύγχρονων μορφών χρηματοικονομικής εκμετάλλευσης.Προσέτι η δυνατότητα μακροπρόθεσμης ύπαρξης προμηθευτών και αγοραστών αξιόπιστης βάσης όπως και η ενεργειακή ασφάλεια προμηθειών και συναλλαγών.
Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθούν οι προοπτικές ή όχι αύξησης σε βάθος χρόνου των εγχώριων ενεργειακών καταναλώσεων, όπως και των περιφερειακών και εν τέλει των Ευρωπαικών. Με απλά λόγια μια δυναμική και ακμάζουσα αγορά σε βάθος χρόνου.
Η ύπαρξης ανταγωνισμού μεταξύ των προμηθευτών προκειμένου να υπάρξει η βέλτιστη τιμολογιακή συμπεριφορά υπέρ των τελικών καταναλωτών είναι εκ του ων ουκ άνευ για τη συντήρηση σε πραγματιστικές βάσεις ενός "Κόμβου". Τέλος η ύπαρξη εξειδικευμένης αγοράς στελεχών που δραστηριοποιούνται σε συναφείς τομείς , η τεχνική επάρκεια προσωπικού όπως η γεωπολιτική σταθερότητα και η ασφάλεια υποδομών.
Όπως διακρίνεται, υπάρχουν σαφέστατα κριτήρια δημιουργίας ενεργειακών κόμβων που απαιτούν μια πληθώρα ενεργειών και προυποθέσεων και σαφέστατα απαιτούν μακρόχρονη προσπάθεια.
Πρόσφατα η Γερμανική εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας ονόματι "Handelsblatt", τόνισε ότι "Οι Κινέζοι έχουν επιλέξει την Ελλάδα και κυρίως το Λιμάνι του Πειραιά ως το hub τους προς τη Δ. Ευρώπη. [...] Η Ελλάδα κατανοεί ότι βρίσκεται σε ένα γεωγραφικό και ένα γεωπολιτικό σταυροδρόμι.
Όμως θα πρέπει να αδράξει τώρα την ευκαιρία να μετατραπεί σε ενεργειακό κέντρο. Εάν το πράξει θα καταστεί η πύλη εισόδου του φυσικού αερίου που θα ρέει προς την Ευρώπη, προερχόμενο από τρεις πηγές: πρώτα από την Κεντρική Ασία και την Τουρκία, δεύτερον από την Ανατολική Μεσόγειο και τρίτον από τα δικά της ύδατα, τα οποία κρύβουν μεγάλα αποθέματα υδρογονανθράκων", σημειώνει στο άρθρο.
Η τωρινή Ελληνική κυβέρνηση εν πολλοίς συμβαδίζει περισσότερο με τη Βουλγαρία από ότι με τη Τουρκία-όπως είναι φυσικό εξάλλου- όπου διαφαίνεται η επικράτηση της άποψης ότι Αθήνα-Σόφια μπορούν να δημιουργήσουν ένα κοινό κόμβο αντί να ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Αυτό θα περιλαμβάνει το East Med, το Turk Stream με τα άλλα έργα μεταφοράς LNG σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη και με τον IGB (τον κάθετο αγωγό από την Ελλάδα στη Βουλγαρία και τον διασυνδετήριο αγωγό IBS ανάμεσα στη Βουλγαρία και τη Σερβία, σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση του ΤΑΠ και τον μελλοντικό ΙΑΠ.
Θα αναρωτηθεί κάποιος ότι τα παραπάνω πρότζεκτ είναι ανταγωνιστικά και σε τιμολογιακό επίπεδο και σε γεωπολιτικό. Όμως η Ευρώπη τα επόμενα 50 έτη θα χρειαστεί τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου. Η παραγωγή αερίου σε Ολλανδία και Βρετανία καταρρέει και δεν θα υφίσταται μετά το 2028 περίπου. Αυτό βγάζει από την αγορά περίπου 50 δις κβμ ανά έτος. Η παραγωγή της Νορβηγίας μετά το 2025 περίπου θα πέσει κατακόρυφα στα ώριμα κοιτάσματα της Βόρειας Θάλασσας και η παραγωγή θα μετακινηθεί κατά πολύ Βορειότερα με πολύ πιο ακριβό κόστος και με διαφαινόμενη πτώση παραγωγής περίπου 15 δις κβμ ανά έτος. Το Αζερμπαιτζάν από μόνο του δεν μπορεί να δώσει άλλες εξαγωγές πέρα αυτών που έχουν ήδη συμφωνηθεί ενώ η "ενεργειακή μετάβαση" στην ΕΕ που περιλαμβάνει κλείσιμο σταθμών άνθρακα και πυρηνικής ενέργειας θα δημιουργήσει ανάγκες για τουλάχιστον 50 δις κβμ αερίου ανά έτος από το 2027 εντεύθεν.
Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί η μακροχρόνια διαφαινόμενη αύξηση της λιανικής και οικιακής χρήσης αερίου σε χώρες όπως η Γερμανία, Πολωνία, Ισπανία, Ιταλία και Τουρκία (αρκετά δις κβμ ανά έτος επιπλέον). Επίσης χώρες παραγωγοί ή μελλοντικοί παραγωγοί όπως Αλγερία, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία , Ιράν και Ιράκ αυξάνουν η κάνουν πλάνα να αυξήσουν σημαντικά την εγχώρια κατανάλωση αερίου. Οι παράγοντες Κίνα, Ινδονησία, Πακιστάν και Ινδία με τις μελλοντικές τεράστιες ανάγκες εισαγωγών εκατοντάδων δις κβμ, διαμορφώνει και τον παγκόσμιο χάρτη και περιορίζει μελλοντικά την ευελιξία της ΕΕ ως προς τις εισαγωγές. Με απλά λόγια όσο περισσότερα "πρότζεκτ" τρέξουν στην ΕΕ σύντομα τόσο καλύτερα γιατί στο μέλλον θα υπάρξει έλλειψη αερίου και ακριβές τιμές.
Το δε αέριο αποτελεί το καύσιμο μετάβασης στην οικονομία του υδρογόνου από το 2050-60 και έπειτα. Χώρες με παραγωγή ή εμπορία αερίου θα έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα από όσες μειονεκτούν σε αυτό. Σε συνδυασμό με την τεχνητή νοημοσύνη και την αλληλεπίδραση μηχανών-ανθρώπων μερικές κοινωνίες θα επικρατήσουν έναντι άλλων. Εάν στο μεταξύ δεν συμβεί παγκόσμια σύρραξη που θα στείλει την ανθρωπότητα αρκετές χιλιετηρίδες πίσω.
Χώρες όπως την Ελλάδα μπορούν να ευελπιστούν σε "Κόμβους" αξιοποιώντας την γεωγραφική τους θέση, αλλά και πάλι πρόκειται για πολυσύνθετη διαδικασία που συν τοις άλλοις προυποθέτει και μια Πολιτεία ικανή για σοβαρό σχεδιασμό και ικανότητα ελιγμού μέσα σε ένα κυκεώνα εντονότατων γεωπολιτικών αναταράξεων.
Ως εκ τούτου το μέλλον θα δείξει εάν η Πολιτεία είναι ικανή ή εάν η Ελλάδα θα παραμείνει αρχαιολογικός χώρος και τόπος αναψυχής και "εκτόνωσης" (βλέπε τουρισμός) πολιτών από "κυρίαρχες" κοινωνικές συσσωματώσεις, οι οποίες αγοράζουν με ραγδαίο ρυθμό τη γή και τις υποδομές και με μικρό κόστος (βλ. λιμένες, αεροδρόμια, ακίνητα, κ.α.) .
Radical Islam Monitor in Southeast Europe