Γιατί η Τουρκία κατέρριψε το ρωσικό μαχητικό; του Σάββα Ιακωβίδη

Προμελετημένη, σχεδιασμένη και αναμενόμενη ενέργεια


Εφ. "Σημερινή"



Η Ρωσία χαλά τα σχέδια της Τουρκίας να είναι σημαντικός δρων στη συριακή σκακιέρα και να καθορίσει το μέλλον του Άσαντ και της Συρίας. - Ο πρέσβης της Ρωσίας στη Λευκωσία δήλωσε πως η Μόσχα θα επιβάλει κατά της Τουρκίας πολεμικά, αμυντικά και οικονομικά μέτρα.








Η συμπεριφορά της Τουρκίας και ειδικά των Ερντογάν και Νταβούτογλου έναντι της Ρωσίας και γενικότερα η πολιτική τους έναντι ακόμα των συμμάχων τους και της ΕΕ είναι ενδεικτική της αδιστακτότητας και της βαναυσότητας με τις οποίες προωθούν τα τουρκικά συμφέροντα. Αυτά θα μπορούσαν να είναι ένα σκληρό και οδυνηρό μάθημα για τον πρόεδρο Αναστασιάδη και τις ηγεσίες του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ



Η εχθρική ενέργεια της Τουρκίας κατά της Ρωσίας επιχειρεί να αλλάξει τους κανόνες ενός πολύ περίπλοκου και πολύπλοκου παιγνιδιού στη Μέση Ανατολή, όπου συγκρούονται κρατικοί και μη κρατικοί δρώντες, τεράστια οικονομικά, ενεργειακά και στρατηγικά συμφέροντα και αναμετρώνται πολλές μεγάλες και μεσαίες δυνάμεις
Η κατάρριψη από την τουρκική αεροπορία ενός ρωσικού πολεμικού αεροπλάνου επειδή, κατ’ ισχυρισμόν, παραβίασε για μερικά δευτερόλεπτα τον τουρκικό εναέριο χώρο, στα σύνορα με τη Συρία, δεν ήταν τυχαία.

Όπως αποδεικνύεται σήμερα, ήταν προμελετημένη, σχεδιασμένη και αναμενόμενη, αφού από την πρώτη μέρα της εμπλοκής της Ρωσίας στη συριακή κρίση, Τουρκία και ΗΠΑ είχαν προειδοποιήσει για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Όμως, αυτό δεν δικαιολογεί την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους που ήδη έχει προκαλέσει σκλήρυνση στις ρωσο-τουρκικές σχέσεις και ενόχληση στους ΝΑΤΟϊκούς εξαιτίας των τουρκικών κουτοπονηριών.

Δεν είναι τυχαίο που, πρώτον, ο Τούρκος Πρωθυπουργός διέταξε την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους ενώ καθ’ ομολογίαν παραβίασε για λίγα δευτερόλεπτα τον τουρκικό εναέριο χώρο. Δεύτερον, αμέσως ζητήθηκε από την Άγκυρα σύγκληση του συμβουλίου αντιπροσώπων του ΝΑΤΟ. Τρίτον, η ρωσική παραβίαση καταγγέλθηκε αμέσως στον ΟΗΕ και η Τουρκία ζήτησε τη συμπαράσταση των συμμάχων της έναντι εξωτερικής δήθεν επίθεσης.








«Πισώπλατη μαχαιριά»

Όλα αυτά καταδεικνύουν, όπως και άλλα γεγονότα, πως η Τουρκία προετοιμαζόταν από καιρό για να εκμεταλλευτεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο, επειδή θεωρεί ότι η ρωσική εμπλοκή στη συριακή κρίση εμποδίζει τα σχέδιά της να είναι ένας από τους σημαντικούς παίκτες και παράγοντες στην προσπάθεια επίλυσης του συριακού, με απώτερο στόχο, κατά την Άγκυρα, την εκδίωξη του προέδρου Άσαντ. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Μόσχα αντέδρασε έντονα. Ο πρόεδρος Πούτιν χαρακτήρισε την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους ως πισώπλατη μαχαιριά από μία χώρα που, υποτίθεται, είναι σύμμαχος στην προσπάθεια αντιμετώπισης της τρομοκρατίας και του Ισλαμικού Κράτους. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών ματαίωσε επίσημη επίσκεψή του στην Άγκυρα και κάλεσε τους Ρώσους να μην επισκέπτονται την Τουρκία.

Στη ρωσική Δούμα ακούστηκαν φωνές πως κάθε τουρκική ντομάτα που αγοράζεται είναι και μία σφαίρα κατά των Ρώσων πιλότων. Εξάλλου, ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη έπληξαν τουρκική αυτοκινητοπομπή, ενώ αναμένεται πως η Ρωσία θα επιφέρει και άλλα πλήγματα στην Τουρκία, πέραν του τουρισμού. Ήδη λέγεται πως η Ρωσία μπορεί να ζήσει και χωρίς τις χιλιάδες Τούρκους οικοδόμους που εργάζονται στη χώρα και πως δεκάδες τουρκικές εταιρείες θα κλείσουν. Το πιο σημαντικό και κρίσιμο ζήτημα είναι το φυσικό αέριο, όπως και η κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Άκκιουγιου, απέναντι από την Κύπρο. Η Τουρκία εισάγει το 55% σχεδόν του φυσικού αερίου για την οικονομία της από τη Ρωσία. Ο πρέσβης της Ρωσίας στη Λευκωσία δήλωσε πως η Μόσχα θα επιβάλει κατά της Τουρκίας πολεμικά, αμυντικά και οικονομικά μέτρα.









Αιμοδότης των δολοφόνων

Η κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου από την Τουρκία περιπλέκει και δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την κατάσταση στη Συρία και την επίλυση της κρίσης, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται κάποιες προοπτικές που εμφανίστηκαν για διέξοδο. Γιατί, λοιπόν, η Τουρκία κατέρριψε το ρωσικό αεροπλάνο; Υπάρχουν πολλοί λόγοι που εξηγούν την τουρκική ενέργεια:

Πρώτον, η Τουρκία ενοχλήθηκε έντονα και αιφνιδιάστηκε από την εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο κατά των δολοφόνων του Ισλαμικού Κράτους. Α) διότι με τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, είναι οι αιμοδότες του. Β) διότι η Τουρκία αγοράζει από τους τζιχαντιστές κλεμμένο συριακό πετρέλαιο. Γ) διότι κατ’ επανάληψη τζιχαντιστές και αξιωματούχοι τους έτυχαν νοσηλείας σε τουρκικά νοσοκομεία. Δ) διότι η Ρωσία χαλά τα σχέδια της Τουρκίας να είναι σημαντικός δρων στη συριακή σκακιέρα και να καθορίσει το μέλλον του Άσαντ και της Συρίας.

Δεύτερον, η Τουρκία επιμένει να υποβάλλει προς τους δυτικούς συμμάχους της και προς τη Ρωσία ότι είναι και αυτή παρούσα στη συριακή κρίση, διεκδικεί λόγο και ρόλο, με την αιτιολόγηση πως φιλοξενεί στο έδαφός της πάνω από 2,2 εκ. Σύρους και άλλους πρόσφυγες, υφίσταται κόστος και απειλείται, τάχα, από τις εξελίξεις στην περιοχή.

Τρίτον, η Τουρκία κατέρριψε το ρωσικό αεροσκάφος και για εσωτερική κατανάλωση και για λόγους εθνικής περηφάνιας. Ερντογάν και Νταβούτογλου υποστήριξαν πως θα υπερασπίσουν με κάθε τρόπο τον εναέριο χώρο της χώρας όταν για 42 χρόνια, καθημερινά και σε δεκάδες περιπτώσεις παραβιάζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο στο Αιγαίο.

Τέταρτον, για να πείσει ότι στηρίζει τους συμμάχους της που δεν είναι άλλοι από τη μειονότητα των Τουρκμένων, που ενισχύονται οικονομικά και εξοπλίζονται από την ΜΙΤ (τουρκικές μυστικές υπηρεσίες). Οι Τουρκμένοι μάχονται κατά του καθεστώτος Άσαντ που στηρίζεται από τη Ρωσία. Το ρωσικό βομβαρδιστικό που κατερρίφθη, κατά τους τουρκικούς ισχυρισμούς, χτυπούσε τους Τουρκμένους αντί τους τζιχαντιστές του ΙΚ.

Πέμπτον, ο πρόεδρος Ερντογάν δεν αφίσταται των φιλοδοξιών του να περιβληθεί με υπερεξουσίες και να αναδειχθεί σε νέο σουλτάνο. Η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους ενισχύει την ήδη τρωθείσα πολλαπλώς εικόνα του και τονώνει τον τουρκικό πατριωτισμό και φανατισμό.








Επανεμφάνιση του στρατού

Έκτον, η ρωσική εμπλοκή στη συριακή κρίση ακυρώνει και εξουδετερώνει οριστικά τις μεγαλαυχίες Ερντογάν-Νταβούτογλου περί δήθεν «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» και το νεο-οθωμανικό όραμά τους να αναδείξουν την Τουρκία σε περιφερειακή και στο μέλλον σε μεγάλη δύναμη. Μπορεί μεν η Τουρκία να συμμετέχει στους G-20, αλλ’ η ανεργία στη χώρα καλπάζει (ξεπέρασε το 10% του ενεργού πληθυσμού), η οικονομία ασθμαίνει και η τουρκική λίρα χάνει από την αξία της. Η κρίση με τη Ρωσία θα καταφέρει επιπλέον πλήγματα στην οικονομία και στον τουρισμό με εντεύθεν σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις και πολιτικές αναταράξεις.

Έβδομον, αναδεικνύεται εκ νέου ο ρόλος του τουρκικού στρατού ως δρώντα αποφασιστικότητας και προβολής ισχύος. Είναι γνωστό ότι από της ανάληψης της εξουσίας από το δίδυμο Ερντογάν-Νταβούτογλου, ο τουρκικός στρατός υπέστη αλλεπάλληλα πλήγματα και περιορίστηκε στους στρατώνες ενώ εκατοντάδες στελέχη του είτε συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν είτε αποστρατεύτηκαν.

Όγδοον, είναι εμφανές πως η Τουρκία επιχείρησε, με την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους, να εμπλέξει το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και ειδικά τις ΗΠΑ στην αντιπαράθεσή της με τη Ρωσία. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν σοβαρές διαφορές πολιτικής μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας στην αντιμετώπιση του συριακού. Οι ΗΠΑ απορρίπτουν την τουρκική αξίωση για δημιουργία ελεύθερης ζώνης μεταξύ Τουρκίας και Συρίας και μετά την εμφάνιση του ΙΚ, η προσοχή τους στράφηκε κατά των τζιχαντιστών. Αντίθετα η Τουρκία είναι ο κατ’ εξοχήν αιμοδότης τους και επιμένει στην απομάκρυνση του προέδρου Άσαντ, που στηρίζεται ενεργά από τη Ρωσία.

Ένατον, η Τουρκία θέλησε να στείλει και ένα μήνυμα προς τους Κούρδους, οι οποίοι δεν αποκρύβουν πλέον τις προθέσεις τους για τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, που να περιλαμβάνει το βόρειο Ιράκ, τη βορειοδυτική Συρία και την Ανατολική Τουρκία. Σύνολο πληθυσμού πέραν των 30 εκατομμυρίων. Αυτός είναι ο μέγας εφιάλτης της Τουρκίας. Δεν αποκλείεται, μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους η Μόσχα να ενισχύσει τους Κούρδους πεσμεργκά, που είναι οι μόνοι ικανοί να αντιμετωπίσουν στο έδαφος τους δολοφόνους τζιχαντιστές.








Αναξιόπιστος σύμμαχος

Είναι αυτονόητο σε όσους παρακολουθούν τα τσαλίμια της τουρκικής πολιτικής πως η εχθρική ενέργεια της Τουρκίας κατά της Ρωσίας επιχειρεί να εμπλέξει και τις ΗΠΑ σε μια ήδη περιπεπλεγμένη κατάσταση στη Συρία και στη Μέση Ανατολή. Και αυτό, σε μια στιγμή που διαφάνηκε πως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Γαλλία, μετά το μακελλειό στο Παρίσι, ήταν πιο κοντά στη σύμπηξη μιας νέας, κοινής συνεργασίας για να πλήξουν το Ισλαμικό Κράτος. Η κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους υπονομεύει αυτές τις προσπάθειες και επιβεβαιώνει ακόμα μια φορά, αν χρειαζόταν, πόσο αναξιόπιστος, μη σοβαρός και επικίνδυνος σύμμαχος των ΗΠΑ είναι η Τουρκία.

Ταυτόχρονα καταδεικνύεται πως η Τουρκία κατ’ επανάληψη συγκρούστηκε με τις θέσεις της Ουάσιγκτον ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση της συριακής κρίσης, των Κούρδων, ειδικά στην περίπτωση της Κομπάνι, και των διαφόρων ριζοσπαστικών και τρομοκρατικών οργανώσεων που δήθεν μάχονται κατά του Άσαντ. Επιπλέον, η επικίνδυνη πολιτική Ερντογάν, που τίθεται στην υπηρεσία των απύθμενων φιλοδοξιών του, επιχειρεί να συμπαρασύρει τις ΗΠΑ σε ένα αδιέξοδο γεωπολιτικό παιγνίδι σε αναμέτρηση με μια Ρωσία που ήδη βρυχάται οργισμένα κατά του Τούρκου γκρίζου λύκου.

Ουσιαστικά, η εχθρική ενέργεια της Τουρκίας κατά της Ρωσίας επιχειρεί να αλλάξει τους κανόνες ενός πολύ περίπλοκου και πολύπλοκου παιγνιδιού στη Μέση Ανατολή, όπου συγκρούονται κρατικοί και μη κρατικοί δρώντες, τεράστια οικονομικά, ενεργειακά και στρατηγικά συμφέροντα και αναμετρώνται πολλές μεγάλες και μεσαίες δυνάμεις. Πολλοί εκτιμούν πως μία προσέγγιση ΗΠΑ-Ρωσίας για τη Συρία ήταν εφικτή μέχρι τις 24 Νοεμβρίου και η Τουρκία επιχείρησε να την τορπιλίσει με την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους.







Μάθημα στον Αναστασιάδη

Πώς αντέδρασαν το ΝΑΤΟ και ο πρόεδρος Ομπάμα; Πρώτον, στήριξαν, μεν, το δικαίωμα της Τουρκίας να υπερασπίσει τον εναέριο χώρο της, αλλά, δεύτερον, δε, υπέδειξαν ότι έπρεπε να υπάρξει αποκλιμάκωση της κρίσης, που αφορά την Τουρκία και τη Ρωσία. Είναι χαρακτηριστικές της τουρκικής κουτοπόνηρης τεχνοτροπίας, οι δηλώσεις Ερντογάν και Νταβούτογλου μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους: Χωρίς να απολογηθούν, το έριξαν στην αποκλιμάκωση και ότι δεν επιθυμούν χειροτέρευση των ρωσο-τουρκικών σχέσεων.

Η συμπεριφορά της Τουρκίας και ειδικά των Ερντογάν και Νταβούτογλου έναντι της Ρωσίας και γενικότερα η πολιτική τους έναντι ακόμα και των συμμάχων τους και της ΕΕ είναι ενδεικτική της αδιστακτότητας και της βαναυσότητας με τις οποίες προωθούν τα τουρκικά συμφέροντα. Αυτά θα μπορούσαν να είναι ένα σκληρό και οδυνηρό μάθημα για τον πρόεδρο Αναστασιάδη και τις ηγεσίες του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, που ακόμα ελπίζουν πως είναι δυνατόν να προέλθουν σε λύση του Κυπριακού όπως τουλάχιστον εμείς, ως Ευρωπαίοι, την αντιλαμβανόμαστε.