Ενώ η χρηματοδότηση που απαιτείται για μια τρομοκρατική πράξη μπορεί ανέρχεται σε ένα μικρό ποσό, η διαδικασία στρατολόγησης, εκπαίδευσης και συντήρησης μιας τρομοκρατικής ομάδας επί χρόνια απαιτεί σημαντικά χρηματικά ποσά.
Επειδή είναι όλο και πιο δύσκολο για τους τρομοκράτες να συγκεντρώνουν κεφάλαια από φιλανθρωπικά ιδρύματα, εράνους και δωρεές, έχουν καταφύγει σε νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Οι τρομοκράτες λειτουργούν πλέον με εμπόρους ναρκωτικών και λοιπούς εγκληματίες για να νομιμοποιήσουν προϊόντων εγκλήματος όπως απάτης, πορνείας, κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, λαθρεμπόριο.
Οι τρομοκράτες χρησιμοποιούν χαμηλής αξίας αλλά υψηλού όγκου δραστηριότητας παράνομων πράξεων για τη χρηματοδότηση των εργασιών τους. Άλλοι όπως οι παραστρατιωτικές ομάδες στη Βόρεια Ιρλανδία για παράδειγμα χρησιμοποιούν νόμιμες επιχειρήσεις, όπως ξενοδοχεία, μπαρ και ταξί ως φορείς για ξέπλυμα χρημάτων και τη χρηματοδότηση των πολιτικών δραστηριοτήτων. Σε γενικότερο παγκόσμιο επίπεδο, οι τρομοκράτες εξαγοράζουν ή ελέγχουν εταιρείες-βιτρίνες, κυρίως αυτές που σχετίζονται με μεγάλη διακίνηση μετρητών.
Περαιτέρω διακινούν χρήματα μέσω online συστημάτων πληρωμών όπως το γνωστό PayPal ή μέσω εικονικών δημοπρασιών του eBay.
Αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο δυσκολίας για τις αρχές ασφαλείας γιατί η μεταφορά μικρών ποσών μέσω ηλεκτρονικών υπηρεσιών πληρωμών όπως το Pay Pal είναι πρακτικώς αδύνατη να ερευνηθεί και συνήθως δεν παραπέμπει σε κάποια αξιόποινη πράξη.
Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθούν και οι παραδοσιακοί μέθοδοι όπως της Hawala για τους Μουσουλμάνους που χρησιμοποιεί αντιπροσώπους και αντικριστές για τη μεταφορά κεφαλαίων χωρίς τη χρήση των χρηματοπιστωτικών θεσμών. Φιλανθρωπικές οργανώσεις χρησιμοποιούνται ακόμα ως προκάλυμμα παρά τους μεγάλους διεθνείς ελέγχους που τακτικά αντιπαραβάλουν στοιχεία ως προς το που διοχετεύονται τα χρήματα που συγκεντρώνονται.
Η επίθεση της 11/9 του 2001 και "ο πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας" αποτέλεσε σταθμό στη μελέτη των χρηματοοικονομικών ροών που συνδέονται με τη τρομοκρατία. Οι Αμερικανοί εκτέλεσαν ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα με την κωδική ονομασία «Green Quest» (Πράσινη αναζήτηση), παραπέμποντας στην αναζήτηση του "χρώματος του χρήματος". Η επιχείρηση που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2001 και με παραλλαγές συνεχίζεται έως τη σήμερον, είχε ως σκοπό να ταξινομήσει τους κύριους τρόπους με τους οποίους μπορούν να ανεβρεθούν ποσά που μεταφέρονται από τρομοκράτες μέσα στη παγκόσμια κεφαλαιουχική θάλασσα των τραπεζικών ιδρυμάτων και των χρηματιστηρίων.
Είναι χρήσιμο ακόμα και για έναν νομοταγή πολίτη να γνωρίζει ότι οι Αρχές ανά το κόσμο έχουν επενδύσει σε σύγχρονη τεχνολογία λογισμικού και σε εκπαίδευση εξειδικευμένου προσωπικού προκειμένου να εντοπίζει τέτοιες περιπτώσεις ακόμα και εάν πρόκειται για συναλλαγές που δεν υποκρύπτουν παράνομη δραστηριότητα εν τέλει.
Οπότε χρειάζεται προσοχή για να μην βρεθεί ο οποιοσδήποτε εκτεθειμένος και κυρίως να υποστεί ένα "θέατρο του παραλόγου" από τα κυβερνητικά κλιμάκια...
Οι κυριότερες ύποπτες συμπεριφορές είναι:
- Μεγάλες εισροές ή εκροές εμβασμάτων- κεφαλαίων που δεν μπορούν να τεκμηριωθούν-δικαιολογηθούν (Άνω των 15.000 Ευρώ για Ε.Ε ή 10.000 Δολαρίων για ΗΠΑ)
- Τοποθέτηση χρημάτων σε τρίτες χώρες όπου υπάρχει κάποιου είδους εμπάργκο ή αυτές διατηρούν δεσμούς με τρομοκρατικές ομάδες (λ.χ Ιράν, Β. Κορέα, Συρία, Σουδάν, Υεμένη, Μάλι, Σομαλία, Ζιμπάμπουε, Βιρμανία, Σιέρα Λεόνε κ.α)
- "Περίεργη" συμπεριφορά με ασυνήθιστες για τον πελάτη αναλήψεις ή καταθέσεις
- Χρησιμοποίηση πολλαπλών λογαριασμών για την αποστολή χρημάτων σε έναν άλλο λογαριασμό
- Εισροή μικρών ποσών σε διαφορετικούς λογαριασμούς και εν συνεχεία μεταφορά σε ένα άλλο όλων των ποσών
- "Τράβηγμα" μετρητών από ΑΤΜ σε ύποπτες χώρες ή το αντίστροφο
- Συναλλαγές μεταξύ δύο πλευρών που λογικά δεν μπορεί να σχετίζονται μεταξύ τους, λ.χ ένας κτηνοτρόφος στο Πακιστάν με έναν σχεδιαστή κοσμημάτων στην Ισπανία
- Μεταφορά υπολοίπων λογαριασμών σε τρίτες χώρες και κλείσιμο τους εκεί
- Μεταφορές ποσών μεταξύ συγγενών οργανισμών-εταιρειών-σωματείων κτλ χωρίς εμφανή λόγο.
Οι παραπάνω δραστηριότητες χτυπάνε το πρώτο επίπεδο συναγερμού, ώστε να ακολουθήσει ένας δεύτερος έλεγχος στη συνέχεια.
Εάν οι πελάτες των τραπεζών με αυτή τη συμπεριφορά έχουν ποινικό μητρώο ή είναι υπήκοοι κρατών που κατηγορούνται για δεσμούς με τρομοκρατία τότε μπαίνουν σε παρακολούθηση. Οι Αμερικανοί έχουν εφεύρει και τον όρο "Politically Exposed Person (PEP)" που σημαίνει άτομο το οποίο έχει καταλάβει πολιτική θέση στη χώρα του ή διαθέτει στενούς δεσμούς με πολιτικό, μαζί με την οικογένεια του και τους συγγενείς του μέχρι β' βαθμό.
Αυτό σημαίνει ότι εάν για παράδειγμα ο υιός ενός Έλληνα Βουλευτή διατηρεί λογαριασμό σε Αμερικανική τράπεζα και υποπέσει κατά τη διάρκεια των συναλλαγών του σε μια από τις προαναφερθέντες κατηγορίες δοσοληψιών, τότε αυτομάτως τίθεται υπό παρακολούθηση οι συναλλαγές του και της οικογενείας του.
Οι τράπεζες έχουν δώσει μεγάλη προσοχή στο να ενισχύσουν τα συστήματα ασφαλείας τους για να αποφύγουν τις κρατικές κυρώσεις σε περιπτώσεις λαθών. Χρησιμοποιούν τεχνολογία όπως το "link analysis" που ελέγχει σε δεύτερο και τρίτο επίπεδο τις συναλλαγές των πελατών τους. Ούτως, εάν κάποιος στείλει χρήματα σε ένα φίλο του, το σύστημα περιοδικά θα ελέγξεί εάν ο φίλος τα στέλνει σε κάποιον άλλο και σε ποιον.
Οι περισσότερες τράπεζες διαθέτουν ήδη προγράμματα "know your customer (KYC)" που ελέγχουν εάν κάποιος πελάτης έχει οποιαδήποτε σχέση με τρομοκρατία ή οργανωμένο έγκλημα. Με αυτό το τρόπο αποδεικνύεται με τη κατάλληλη ανάλυση εάν υπάρχουν τρίτοι ως μεσολαβητές στις μεταφορές κεφαλαίων προς τρομοκράτες. Στην πραγματικότητα είναι ένα πλήρες φακέλωμα συναλλαγών που προσομοιάζει σε αυτό του Facebook για τα κοινωνικά δίκτυα.
Τέλος υπάρχουν εταιρείες όπως η Lexis Nexis και η WorldCompliance που πωλούν σε τραπεζικά ιδρύματα άκρως εξειδικευμένο λογισμικό που λειτουργεί με αλγόριθμούς προκειμένου να εντοπίσει περιπτώσεις ξεπλύματος κεφαλαίων όπως και βάσεις δεδομένων από όλο το πλανήτη με χιλιάδες ονόματα ατόμων και οργανισμών που θεωρούνται υψηλού ρίσκου. Αυτοί εν τέλει αποκλείονται από το τραπεζικό σύστημα που δεν τους δέχεται ως πελάτες.
Λόγω των εξελίξεων που εκτοπίζουν εν πολλοίς τις τρομοκρατικές ομάδες από το νόμιμο παγκόσμιο σύστημα, αυτές μεταλλάσσονται σε αποκεντρωμένα μορφώματα που τείνουν να αυτοχρηματοδοτούνται με χαμηλής εμβέλειας εγκληματικές δράσεις ή ακόμα και με μισθούς από νόμιμες δουλειές όπως ακριβώς έκαναν και οι βομβιστές του Λονδίνου του 2005 οι οποίοι ήσαν καθόλα νόμιμοι σε χρηματοοικονομικό επίπεδο.
Αρκετοί αναλυτές και ειδικοί φοβούνται ότι τα υπερβολικά μέτρα όπως εφαρμόστηκαν μετά το 2001, θα μετατρέψουν τους τρομοκράτες σε πραγματικές σκιές του νόμιμου συστήματος και θα εφεύρουν τρόπους να κινηθούν παράλληλα χωρίς να μειώσουν τις επιχειρησιακές τους δυνατότητες. Θα κουβαλούν πάνω τους μεγάλα ποσά αντί να προτιμούν να τα διακινούν μέσω τραπεζών και θα βασίζονται περισσότερο σε συστήματα όπως το Hawala ή άλλα αυτοσχέδια που θα δημιουργήσουν.
Επιπλέον η σημερινή οικονομική κρίση θα αναγκάσει εν πολλοίς τις τράπεζες σε αρκετές χώρες, να χαλαρώσουν τους ελέγχους ώστε να εισρεύσει ρευστό που έχουν ιδιαίτερη ανάγκη. Αυτό σε συνδυασμό με τις δυσκολίες που έχει υποβάλλει το διεθνές εμπόριο η αντιτρομοκρατική εκστρατεία θα έχει ως αποτέλεσμα και ο Νόμος να ατονήσει και η τρομοκρατία να συνεχίσει να υφίσταται. Στην ουσία τα μέτρα των Αμερικανών για τον έλεγχο των ροών δεν έχουν αποτέλεσμα και βεβαίως ο ανθρώπινος παράγοντας είναι ένας ακόμα επιπλέον λόγος που θα διαβρώσει το σύστημα.
Εν κατακλείδι, οι κανονισμοί εναντίον της τρομοκρατίας επέφεραν μεγάλες αλλαγές στο τρόπο λειτουργίας των τραπεζών και μείωσαν σε σημαντικό βαθμό το απόρρητο των συναλλαγών όπως και την προσωπική ελευθερία του μέσου πολίτη. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο κόσμος έγινε ασφαλέστερος, το μόνο σίγουρο είναι ότι πλέον ολόκληρη η ανθρωπότητα παρακολουθείτε επί 24ωρου βάσεως από τεράστια τεχνολογικά δίκτυα μέσω τραπεζών, ίντερνετ, καμερών και δορυφόρων...
